Udokumentowana eksploatacja złóż rud arsenu i złota występujących w górach Złotych sięga XIII wieku ale przypuszcza się, że najstarsze prace wydobywcze prowadzono w tych okolicach nawet przed 4000 lat. Pierwszy zapis o robotach górniczych prowadzonych w Złotym Stoku pochodzi z 1273 r., a był nim przywilej na poszukiwania górnicze, nadane klasztorowi Cystersów w Kamieńcu Ząbkowickim przez księcia Henryka IV Probusa. Znaczący dla Złotego Stoku był rok ??? Kiedy przeniesiono tu z Ziębic książęcą mennicę, w której już trzy lata później zaczęto bić złote dukaty. Początek XVI wieku to także okres największego rozkwitu złotostockiego górnictwa. Sto lat później sławę miastu, która wybiegła daleko poza ówczesne granice przyniósł rok 1612, kiedy w tutejszej kopalni miała miejsce pierwsza na świecie próba użycia czarnego prochu strzelniczego do odstrzału skał. Przełomowym momentem w historii kopalni był rok 1679, kiedy przybyły do Złotego Stoku aptekarz i alchemik Hans Schärffenberg, rozpoczął roboty górniczo-hutnicze nastawione na wydobycie i przerób rud arsenu. Po eksperymentalnym sukcesie, w 1709 r. Rozpoczęła się w Złotym Stoku szeroko zakrojona produkcja arszeniku, której wartość w 1723 r. trzykrotnie przekraczała wartość wyprodukowanego tam złota.

Złotostocka kopalnia funkcjonowała aż do 1962 r., kiedy to, z niewyjaśnionych do dziś przyczyn, została definitywnie zamknięta i zlikwidowana. W takim stanie pozostawała przez 34 lata. Po wcześniejszych przygotowaniach i spełnieniu wymaganych formalności ??? maja 1996 r. otwarto Podziemną Trasę Turystyczną "Kopalnia Złota", a przy niej Muzeum Górnictwa i Hutnictwa w Złotym Stoku. Z olbrzymiego labiryntu około 300 km podziemnych korytarzy rozmieszczonych na 21 poziomach, obecnie do zwiedzania udostępnione są dwie sztolnie.

Jedna z nich to transportowa "Sztolnia Gertruda", długości 2 km, z czego turyści odwiedzają tylko jej początkowy 500-metrowy odcinek. Tutaj wyeksponowana jest bogata kolekcja unikalnych map i planów kopalni z okresu od XVIII do XX wieku, a także dawnych narzędzi górniczych. Można tu też podziwiać rzadko spotykane tygle i formy odlewnicze, a także piec muflowy, w którym wytapiano złoto.

W "Sztolni Gertruda" znajduje się też jedyne w Polsce "Muzeum Przestróg i Apeli", w którym można podziwiać różnej wielkości tabliczki z uwiecznionymi najróżniejszymi hasłami, instrukcjami i ostrzeżeniami, mającymi informować, pouczać i przestrzegać. Szczególną głupotą "szczycą" się eksponaty pochodzące z lat 60 i 70. ubiegłego wieku.

Dalsza część sztolni "Gertruda" pozbawiona jest oświetlenia i częściowo zalana wodą, a niewielki jej odcinek można po uprzednim zgłoszeniu zwiedzać, ale tylko z własnymi latarkami i to wyłącznie na łodzi.

Do zwiedzania udostępniony jest też fragment "Sztolni Czarnej Górnej". Przemierzając 200 metrów sztolni jednego z bocznych chodników, przewodnik objaśnia stosowane w przeszłości metody obudowywania wyrobisk oraz ręcznego kruszenia skał i drążenia chodników w poszukiwaniu radu. W głębi sztolni znajduje się XVII-wieczny szyb, którym trasa turystyczna prowadzi 8 pięter w dół. Schody kończą się na głębokości 23 metrów, skąd krótki bardzo kręty chodnik wiedzie do wysokiej podziemnej komory. Tutaj kaskadą wysokości 8 m, spływa po skałach piękny, jedyny w Polsce i unikalny w skali europejskiej podziemny wodospad.

Kopalnia na bieżąco urozmaica i wzbogaca zestaw turystycznych atrakcji udostępniając do oglądania coraz to inne fragmenty sukcesywnie oczyszczanych wyrobisk. Niewątpliwą atrakcją będzie zapewne planowane udostępnienie odcinka "Sztolni Czarnej Dolnej", do której wejście znajduje się w Złotym Jarze przy zabudowaniach kopalni. Chodnik ten pod ziemią łączy się z najniższym poziomem szybu, którym dochodzi się do podziemnego wodospadu. W przyszłości przewiduje się, że odcinek spod wodospadu do Złotego Jaru, turyści będą przemierzać pod ziemią łodziami i opuszczą zabytkową kopalnię w Złotym Stoku, właśnie przez "Sztolnię Czarną Dolną".

Zwiedzając podziemny świat kopalni w Złotym Stoku nie można zapominać, że jest to najstarsza kopalnia złota w Polsce, a labirynt 21 poziomów suchych i zalanych wodą 300 kilometrów korytarzy, zaledwie w 6% znany tylko niewielu osobom, zawsze będzie ukrywać wiele tajemnic swej siedmiowiekowej historii. Oprócz tajemnic, z tutejszą kopalnią wiąże się też wiele ciekawych, a nawet zaskakujących informacji. Zaskakująca jest na przykład wiadomość, że w okresie zorganizowanego górnictwa, kopalnia dostarczyła rudy, z której wyprodukowano aż 16 ton (!!!) czystego złota. Nie mniej szokująca jest zapewne informacja, że wiekopomna wyprawa Kolumba, po części była finansowana także przez kilogramy złota pochodzące właśnie ze Złotego Stoku. Inna historyczna postać związana z tutejszą kopalnią, to Wit Stwosz, który przez pewien okres był jednym z jej udziałowców. Z kopalnią związany był także, poniekąd Napoleon Bonaparte, który sukcesywnie i podstępnie truty był arszenikiem, pochodzącym właśnie ze Złotego Stoku.

"Kopalnia Złota" jest czynna codziennie przez cały rok, czas zwiedzania wynosi 1,5 godziny, a poszczególne grupy wchodzą do kopalni z przewodnikiem (opcjonalne niemiecki i angielski), co 45 minut. Wybierając się na podziemne eksploracje należy pamiętać że temperatura w kopalni przez cały rok wynosi około 7 °C. "Kopalnia Złota" oferuje również możliwość noclegu w 2 i 3-osobowych pokojach hotelowych, względnie na sali młodzieżowego schroniska, a także pomoc w zorganizowaniu wyżywienia. Bogata oferta dodatkowych atrakcji obejmuje m.in. płukanie złota, własnoręczne bicie pamiątkowych monet, strzelanie z łuku sportowego, wspinanie po sztucznej ścianie alpinistycznej, zjazd kolejką tyrolską, przejażdżkę konną, zorganizowanie ogniska, okresowo także skoki na linie. Oferta jest wciąż wzbogacana i coraz ciekawsza.